19 lutego 2021 – Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
21 lutego obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. Dzień wyjątkowy i ważny, ponieważ upamiętnia tragiczne wydarzenia z 1952 roku, które rozegrały się w Bangladeszu, gdzie podczas protestów w obronie języka bengalskiego zginęło pięciu studentów. Odwaga i miłość młodych ludzi do języka stała się inspiracją do obchodów dnia, który ma przypominać, jak wielkim skarbem jest język ojczysty.
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego został ustanowiony na 30. Sesji Konferencji Generalnej UNESCO w 1999 roku. Każdego roku Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego rozpoczyna Miesiąc Języka Ojczystego, który potrwa do 21 marca.
„Co dwa tygodnie znika bezpowrotnie jeden język, a jednocześnie ogromna część związanego z nim bogactwa intelektualnego i kulturalnego” – alarmują językoznawcy. Połowa spośród ponad 6,5 tys. języków, którymi mówi się na świecie, jest zagrożona wyginięciem. Czarny scenariusz przewiduje, że do końca XXI wieku przetrwa zaledwie jedna dziesiąta z obecnie używanych języków.
Według badań język polski jest językiem ojczystym dla ok. 44 milionów ludzi na świecie: mieszkańców Polski oraz Polaków zamieszkałych za granicą (Polonia).
Pamiętajmy, że w naszej historii Polacy wielokrotnie stawiali opór wrogim państwom, które starały się, aby język polski przestał istnieć. Wystarczy wspomnieć protest dzieci z Wrześni czy zakazy zaborców, by mówić, pisać, nauczać, a nawet modlić się w języku ojczystym. Cena była wielka, ale dzięki temu poświęceniu żyjemy dzisiaj w kraju, w którym możemy bez przeszkód i z dumą mówić własnym językiem.
Ciekawostki językowe
# Pierwsze zdanie napisane po polsku brzmiało: „Daj, ać ja pobuszę, a ty poczywaj”. („Daj, ja pokręcę, a ty sobie odpocznij”, wypowiedział je chłop do żony, a chodziło o mielenie na żarnach). Słynne zdanie zostało zapisane w XIII wieku w łacińskiej kronice klasztornej zwanej „Księgą henrykowską”.
# Najstarszym polskim wierszem i pieśnią religijną jest „Bogurodzica”, powstała najprawdopodobniej między XIII a XIV wiekiem. Pełniła funkcję hymnu narodowego, śpiewało ją polskie rycerstwo w bitwie pod Grunwaldem, towarzyszyła również uroczystościom koronacyjnym Jagiellonów.
# W polskich tekstach spośród wszystkich liter najczęściej występuje samogłoska „a”, natomiast wśród spółgłosek dominuje „z”.
Łamańce językowe:
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie.
W czasie suszy szosa sucha.
Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego.
No to cóż, że ze Szwecji?
Strzelec Strzałkowski, nie ustrzeliwszy cietrzewia, strzaskał strzałą gałąź.
Mysz aż podskoczyła, gdy chrząszcz szczypał łuseczkę zżółkłej fasoli.
Najczęściej popełniane błędy językowe:
# jem pomarańcza
Jesz nie pomarańcza, a pomarańczę. Podobnie z winogronami: jemy winogrona,
a nie winogron.
# najbardziej optymalny
Optymalny to tyle, co najlepszy z możliwych (w określonych warunkach). Nie można go w żaden sposób wartościować.
# spadać w dół, cofać do tyłu
Nie da się spadać do góry ani cofać do przodu, więc poprawne formy to po prostu: spadać, cofać. Są to pleonazmy, albo prościej: masło maślane.
# dwudziesty pierwszy luty
Zapisując datę, poprawnie powiemy: Dziś jest dwudziesty pierwszy lutego.
# dwutysięczny dwudziesty pierwszy
Mówimy: rok 2000 – dwutysięczny, ale rok 2021 – dwa tysiące dwudziesty pierwszy.
# w dniu dzisiejszym, w miesiącu lutym
Wystarczy powiedzieć dzisiaj, w lutym.
# w cudzysłowiu
Jeżeli chcemy podać jakiś cytat, to zapiszemy go w cudzysłowie.
# włanczam
Poprawne formy to: włączać, wyłączać, podłączać, odłączać, załączać.
# poszłem
Skoro on poszedł to ja poszedłem, a nie poszłem.
# wziąść
Poprawna forma: wziąć.
# ubrać swetr
Poprawna forma to oczywiście sweter, powiemy więc: wkładam sweter lub ubrałem się w sweter.
# adres zamieszkania
Adres to nic innego, jak miejsce zamieszkania. Poprawne formy to: adres lub miejsce zamieszkania.
# ciężki orzech do zgryzienia
Poprawna forma to: twardy orzech do zgryzienia.
# w każdym bądź razie
Poprawne są dwa wyrażenia: w każdym razie oraz bądź co bądź.
# z wielkiej litery
Poprawnie mówimy wielką literą.
Humor z zeszytów szkolnych (pisownia oryginalna)
Rej powiedział, że Polacy nie gęsi, ale gęgać umieją.
Już Rej pisał po polsku, ale dopiero Kochanowski pokazał, jaki ma język.
Treny to utwór literacki chwalący Urszulkę za to, że umarła.
We fraszce „Na lipę” Kochanowski chwali polską lipę.
Te fraszki można czytać z przodu i z tyłu.
Z przodu chwalą kobiety, a gdy się je czyta z tyłu, to kobiety są zhańbione.
Soplica po dokonaniu samobójstwa opuszcza Litwę.
Działalność polityczna księdza Robaka polegała na tym, że często odwiedzał karczmy.
W lutym 1828 roku Konrad Wallenrod uzyskawszy zezwolenie cenzury przyszedł na świat.
Mickiewicz spotykał wielu ludzi, od których zawsze coś wynosił.
Konrad ściągnął szaty i powiedział: oto grzechy mego żywota.
Język Norwida jest bardzo niejasny, co najlepiej widać w wierszu „Ciemność”.
Kordian był biedny, bo kiedy chciał, to nie mógł, a kiedy mógł, to nie chciał.
Puszkin zmarł na modny wtedy pojedynek.
Goethe pisał „Fausta” przez całe życie, a nawet dłużej.
Grafika – źródło: Internet
Sprawdź się! Link do quizu z języka polskiego:
https://kobieta.onet.pl/wiadomosci/trudny-quiz-z-polskiego-sprawdz-czy-tez-popelniasz-te-bledy/l3rbcpy
